AUSCHWITZ. 
Ενημερωτική εισαγωγή για τους συμμετέχοντες στην ΠΗΝ 2016

AR - DE - EN - ES - FR - GR - HE - IT - JA - KO - PL - PT - RO - RU - SV - UA - ZH

Άουσβιτς (Auschwitz) είναι το γερμανικό  όνομα της Πολωνικής πόλης Oswiecim, η οποία προσαρτήθηκε στο Τρίτο Ράιχ μετά την κατάκτηση της Πολωνίας απο τη ναζιστική Γερμανία. Με σκοπό την εξουδετέρωση της πολωνικής ελίτ, η οποία θα μπορούσε να οργανώσει  αντιστασιακά κινήματα, οι Γερμανοί κατακτητές δημιούργησαν τον Ιούνιο του 1940 το στρατόπεδο συγκέντρωσης (Konzentrationslager) „Auschwitz” που επεκτάθηκε ταχύτατα τα επόμενα χρόνια και χρησιμοποιήθηκε ειδικότερα για την εξόντωση Εβραίων. Ο Πολωνικός πληθυσμός εκδιώχθηκε από 8 γειτονικά  χωριά και η περιοχή αυτή ενώθηκε με το αποκαλούμενο “Interessengebiet Auschwitz”, καλύπτοντας μία έκταση 40 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Τα περισσότερα κτήρια γκρεμίστηκαν και δημιουργήθηκε χώρος γεωργίας και εκτροφής ζώων. Επιπλέον φτιάχτηκαν στρατόπεδα σε εργοστάσια, παράγκες και λατομεία, έτσι ώστε τελικά οι συνολικές εγκαταστάσεις του Auschwitz περιλάμβαναν συνολικά περισσότερα από 40 κτήρια. Οι φυλακισμένοι δε μεταχειρίζονταν πλέον σαν άνθρωποι. Δεν είχαν πια ονόμα, αλλα αριθμό και έπρεπε να δουλεύουν σαν σκλάβοι. Η μέση διάρκεια επιβίωσης στα στρατόπεδα ήταν λιγότερη από έναν χρόνο. Τάφοι δεν υπήρχαν. Η  στάχτη από τα καμένα πτώματα σκορπίζονταν.
Στο Auschwitz μεταφέρθηκαν οι παρακάτω πληθυσμιακές ομάδες:

• Από το 1940 περίπου 140.000-150.000 Πολωνοί. Οι μισοί από αυτούς δολοφονήθηκαν.
• Από το 1941 μετά την Γερμανική επίθεση εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης, τουλάχιστον 15.000 Ρώσοι αιχμαλώτοι. Σχεδόν όλοι δολοφονήθηκαν.
• Από το 1942 λόγω της αποκαλούμενης “Τελικής λύσης του Εβραϊκού Προβλήματος“ περίπου 1.100.000 Εβραίοι από όλη την Ευρώπη. 900.000 απευθείας μετά την άφιξη τους, δολοφονήθηκαν σε θάλαμο αερίων και 100.000 πέθαναν λόγω των συνθηκών στο στρατόπεδο συγκέντρωσης.
• Το 1943 περίπου 23 χιλιάδες Σίντι και  Ρομά. Μόνο 2 χιλιάδες επέζησαν.
• Επίσης εξοντώθηκαν πολιτικοί αντίπαλοι των Ναζί από την Τσεχία, Ρωσία, Γαλλία, Γιουγκοσλαβία, και πολλές άλλες χώρες όπως την Γερμανία και την Αυστρία, μάρτυρες του Ιεχωβά, ομοφυλόφιλοι, αλλά και ποινικοί κρατούμενοι.

Στον Τόπο Μνήμης συναντάμε ανθρώπους από όλο τον κόσμο που τους αγγίζει η μνήμη του Auschwitz. Ο λόγος διαφορετικός ανά περίπτωση. Οι Εβραίοι θυμούνται την σχεδόν ολοκληρωτική εξολόθρευση του Εβραϊκού πληθυσμου της Χριστιανικής Ευρωπης, το “Ολοκαύτωμα”, γνωστό ως “Shoah”. Οι Πολωνοί θυμούνται την καταπίεση και τον τρόμο που δέχτηκαν από μια νεο-παγανιστική ναζιστική Γερμανία, αλλά και την αντίσταση του Πολωνικού λαού που χαρακτηριζόταν απο την πίστη στις χριστιανικές αξίες.  Οι πολίτες των πρώην Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών θυμούνται την απελευθέρωση της Ευρώπης από τον φασισμό που επιτεύχθηκε με τη βοήθεια του Σοβιετικού στρατού στο “Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο“, όπως αποκαλούν το B‘ Παγκόσμιο Πόλεμο. Για τους Γερμανούς, το Auschwitz είναι μια υπενθύμιση της μελανώτερης στιγμής της Γερμανικής ιστορίας και ταυτόχρονα μια πρόκληση για ηθική ανανέωση. Σήμερα το Auschwitz είναι για όλο τον κόσμο ένα μνημείο προειδοποίησης και  ο καθένας κρίνει την ανάμνηση διαφορετικά. Η καθολική εκκλησία θυμάται τους μάρτυρες που αντιστάθηκαν στους Ναζί, αλλά και την ενοχή μιας μακράς παράδοσης Χριστιανικού Αντισημιτισμού.

Στο Auschwitz αγγίζουμε μια πληγή που δεν έχει θεραπευτεί ακόμη. Αυτή η πληγή έχει σχέση με την ταυτότητά μας. Ποιος θα ήμουν τότε;  Ποιος είμαι σήμερα στην ευθύνη που έχω έναντι άλλων ανθρώπων και έναντι του Θεού; Αυτή η πληγή σχετίζεται και με τις σχέσεις μας. Το Auschwitz ξεκίνησε με την καταστροφή της ανθρώπινης σχέσης. Οι “Άλλοι“ δεν ήταν πια συνάνθρωποι. Πως μπορεί να ανθίσει πάλι η εμπιστοσύνη? Η θεραπεία μετά το Auschwitz είναι μια ιστορία σχέσεων.
Και ο Θεός? Μέχρι και ο Πάπας Βενέδικτος ο 16ος  είπε: „Εκεί που αποτυγχάνουν τα λόγια, το μόνο που απομένει είναι η σιωπή. Μια σιωπή που είναι μια κραυγή στον Θεό. Γιατί Εσύ σωπασες τότε? Πως μπόρεσες και ανέχτηκες όλο αυτό? Σε τέτοια σιωπή υποκλινόμαστε μπροστά σε όλους αυτούς τους αμέτρητους που βασανίστηκαν και σκοτώθηκαν εδώ...“ (28.05.2006)

Αλλά αυτός ο τόπος συμβολίζει και την παρουσία του Θεού και της ανθρωπιάς. Υπήρξαν και νίκες της αγάπης στον κόσμο του μίσους. Τον Ιούνιο του 1979, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ είπε: „Σε αυτό το μέρος του τρομακτικού πόνου, ο πατήρ Maximilian Kolbe κέρδισε μια πνευματική νίκη, σαν τη νίκη του Χριστού, όταν αποδέχτηκε εθελοντικά να πεθάνει από ασιτία αντί ενός άλλου κρατούμενου. Πόσες νίκες κερδήθηκαν εδώ? Τις πέτυχαν άνθρωποι με διαφορετικό θρήσκευμα, με διαφορετικές ιδεολογίες και σίγουρα όχι μόνο θρησκευόμενοι. Θέλω να αγκαλιάσουμε με αίσθημα θαυμασμού κάθε μία από αυτές τις νίκες, κάθε εμφάνιση ανθρωπιάς που αντιστάθηκε σε ένα σύστημα, το οποίο πολέμησε την ανθρωπιά.“
H Edith Stein, γνωστή ως „Αγία Theresa Benedicta του Σταυρού“ από το τάγμα των Καρμελιών, δολοφονήθηκε στο Auschwitz-Birkenau επειδή ήταν Εβραϊκής καταγωγής. Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ είπε: „Από εδώ και πέρα, όταν θα γιορτάζουμε κάθε χρόνο τους νέους Αγίους, θα πρέπει να σκεφτόμαστε και την Shoah, αυτό το τρομακτικό σχέδιο, που είχε σκοπό να σβήσει έναν ολόκληρο λαό. Ένα σχέδιο στο οποίο έπεσαν θύματα εκατομμύρια αδελφές και αδελφοί Εβραίοι. Η μορφή του Κυρίου ας τους φωτίζει και ας τους δίνει ειρήνη.“ (Num 6,25f, 11.10.1998). „Η κραυγή τους ενώνεται με την κραυγή όλων των θυμάτων κάθε τρομακτικής τραγωδίας. Νωρίτερα όμως ενώθηκε με την κραυγή του Χριστού που υπόσχεται μια μυστηριώδη αιώνια γονιμότητα στις ταλαιπωρίες των ανθρώπων“ (1.10.1999)

Η καθολική εκκλησία και πάρα πολλοί άνθρωποι πάλεψαν μετά το τέλος του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου για τη βελτίωση και των χριστιανό-εβραϊκών και των γερμανό-πολωνικών σχέσεων. Αυτό το αισθάνεται κανείς και στο Oswiecim. Ο Πάπας Βενέδικτος ο 16ος το 2006 έκλεισε την επίσκεψή του στο Auschwitz με τα παρακάτω λόγια: „Η δόξα του Θεού να μεγαλώσει σε αυτήν την περιοχή του τρόμου και με το καθάρισμα της μνήμης να μας βοηθήσει να πάρουμε πρωτοβουλίες για να περιορίσουμε το κακό και να δυναμώσουμε το καλό. Μόλις τώρα ευλόγησα το κέντρο για διάλογο και προσευχή. Πολύ κοντά μας κυλά η ζωή των Καρμελιτών, που αφιέρωσαν την ζωή τους στο μυστικό του Σταυρού του Θεού και μας υπενθυμίζουν οτι βασικό στοιχείο της Χριστιανικής πίστης είναι ότι η κάθοδος του ίδιου του Θεού στην κόλαση των Παθών για να υποφέρει μαζί μας. Στo Oswiecim βρίσκεται το κέντρο του Αγίου Maximilian Kolbe και το διεθνές κέντρο μελέτης του Auschwitz και του Ολοκαυτώματος. Υπάρχει το διεθνές σπίτι για συναντήσεις νεολαίας. Σε έναν παλιό χώρο προσευχής υπάρχει το Εβραϊκό κέντρο. Σε κατασκευή βρίσκεται μια ακαδημία για ανθρώπινα δικαιώματα. Έτσι ελπίζουμε οτι σε αυτό το μέρος του τρόμου θα ανθίσει η επιφώτηση και με τη βοήθεια της ανάμνησης, η αγάπη θα καταφέρει να νικήσει το κακό.“
Γι αυτόν τον λόγο μια επίσκεψη σε αυτό το μέρος δεν είναι μόνο ένα εκπαιδευτικό ταξίδι, αλλά και τιμή στους νεκρούς. Είναι έρευνα της συνείδησης, εκδήλωση πίστης, και απόφαση για συμφιλίωση. Όλα αυτά παρουσιάζουμε σαν προσευχή μας στον Θεό και ζητάμε τη βοήθεια Του για να μπορούμε να γίνουμε Απόστολοι της ειρήνης Του.

Centrum Dialogu i Modlitwy w Oświęcimiu 2016
www.cdim.pl